تور بەت ماقالىلىرى
ﻏﻮﺟﺎ ﺑﯩﻐﻪﻡ ﻣﺎﺯﯨﺮﻯ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ
ئەخمەتجان قاسىمى ئىدىيەسى
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﯩﺘﻰ ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﺎ ﻣﻪﺗﺒﯘﺋﺎﺗﻠﯩﺮﯨﺪﺍ(3)
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﯩﺘﻰ ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﺎ ﻣﻪﺗﺒﯘﺋﺎﺗﻠﯩﺮﯨﺪﺍ(2)
ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﯩﻠﯩﻖ ﻣﯘﺧﺒﯩﺮ ﭘﻪﮔﯩﻲ ﭘﺎﺭﻛﯩﺮ ﯞﻩﺗﯩﻨﯩﻤﯩﺰﺩﻩ (4)
CIA ﺋﺎﺭﺧﯩﭙﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﻣﺎﺭشى
ﺋﻪﺧﻤﻪﺗﺠﺎﻥ ﻗﺎﺳﯩﻤﯩﻨﯩﯔ ﺋﯜﭺ ﺋﯩﻤﺰﺍﺳﻰ
ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﯩﻠﯩﻖ ﻣﯘﺧﺒﯩﺮ ﭘﻪﮔﯩﻲ ﭘﺎﺭﻛﯩﺮ ﯞﻩﺗﯩﻨﯩﻤﯩﺰﺩﻩ (3)
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺋﺎﺭﻣﯩﻴﻪﺳﻰ ﺑﻪﻟﮕﯩﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﻣﺎﺭﺷﻠﯩﺮﻯ
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﭽﯩﻞ ﻳﺎﺷﻼﺭ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﻰ ﯞﺍﻗﯩﺘﻠﯩﻖ ﻧﯩﺰﺍﻣﻨﺎﻣﯩﺴﻰ
ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﯩﻠﯩﻖ ﻣﯘﺧﺒﯩﺮ ﭘﻪﮔﯩﻲ ﭘﺎﺭﻛﯩﺮ ﯞﻩﺗﯩﻨﯩﻤﯩﺰﺩﻩ (2)
ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﻨﯩﯔ ﻛﻮﺭﯨﻴﻪﺩﻩ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﻠﯩﺸﻰ
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯜﺭﻛﻠﯩﺮﻯ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ -2
ﺋﺎﭼﭽﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻗﯩﺴﻤﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺳﯩﺮﻟﯩﺮﻯ
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯜﺭﻛﻠﯩﺮﻯ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺋﺎﺭﻣﯩﻴﻪﺳﯩﻨﯩﯔ ﻣﺎﺭﺷﻠﯩﺮﻯ
رازۋېتچىكلارمۇ؟ ﻣﻪﺧﺴﯘﺱ ﺧﺎﺩﯨﻤﻼﺭﻣﯘ؟ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﯩﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺳﺘﺎﻟﯩﻨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺩﻩﻣﻠﯩﺮﻯ
ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﻪﺕ ﺋﺎﻟﺪﻯ-ﻛﻪﻳﻨﯩﺪﻩ ﭘﺎﻳﺪﯨﻠﯩﻨﯩﻠﻐﺎﻥ ﺋﺎﺧﺒﺎﺭﺍﺕ ﯞﺍﺳﺘﯩﻠﯩﺮﻯ
ﺋﯘﻧﺘﯘﻟﻤﺎﺱ «ﻳﻪﺗﺘﻪ ﻗﯩﺰﻟﯩﺮﯨﻢ» ﺭﻭﮬﻰ
1946-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯧﭽﯩﻠﻐﺎﻥ ﺧﻪﻟﻖ ﯞﻩﻛﯩﻠﻠﻪﺭ ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﯩﻴﻰ ﯞﻩ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎن
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﺯﯨﻴﺎﺭﻩﺕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﺗﯘﻧﺠﻰ ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﺎ ﻣﯘﺧﺒﯩﺮﻯ – ﺑﺎﺭﺑﺎﺭﺍ ﺳﺘﯧﻔﯧﻨﺲ
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﺎﯓ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﻩﺕ(840-744)
ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ «ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﭘﺎﺭﺗﯩﺰﺍﻧﻰ» ﻧﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﺳﻪﭘﯩﺮﻯ
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﯩﺘﻰ ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﺎ ﻣﻪﺗﺒﯘﺋﺎﺗﻠﯩﺮﯨﺪﺍ(1)
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﯩﺘﻰ ﺭﻩﺋﯩﺴﻰ ﺋﻪﻟﯩﺨﺎﻥ ﺗﯚﺭﯨﻨﯩﯔ ﺳﺘﺎﻟﯩﻨﻐﺎ ﺋﻪﯞﻩﺗﻜﻪﻥ ﺋﯘﻟﺘﯩﻤﺎﺗﯘﻡ ﺧﺎﺭﺍﻛﺘﯧﺮﻟﯩﻚ ﻣﻪﻛﺘﯘﭘﻰ ﯞﻩ ﺗﯩﻨﭽﻠﯩﻖ ﺳﯚﮬﺒﯩﺘﻰ
ﺋﻪﺧﻤﻪﺗﺠﺎﻥ ﻗﺎﺳﯩﻤﻰ ﺗﯜﺭﻛﯩﻴﻪ ﺑﺎﺵ ﺋﻪﻟﭽﯩﺴﻰ ﮬﻮﺯﯗﺭﯨﺪﺍ
ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﯩﻠﯩﻖ ﻣﯘﺧﺒﯩﺮ ﭘﻪﮔﯩﻲ ﭘﺎﺭﻛﯩﺮ ﯞﻩﺗﯩﻨﯩﻤﯩﺰﺩﻩ (1)
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﺮﺍﮔﯧﺪﯨﻴﻪﺳﻰ ﻣﺎﻧﺎﺱ ﺩﻩﺭﻳﺎﺳﻰ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﺎﻥ ﺋﯩﺪﻯ
ﻣﻪﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﯩﯔ ﺋﯚﮔﺰﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﻗﯧﭽﯩﭗ ﺋﯚﺗﺘﯜﻡ (3)
ﻣﻪﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﯩﯔ ﺋﯚﮔﺰﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﻗﯧﭽﯩﭗ ﺋﯚﺗﺘﯜﻡ (2)
ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺟﺎﻧﻠﯩﻖ ﻛﯚﺭﯛﻧﯜﺷﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺭﻭﮬﻨﯩﯔ ﺋﻮﻗﯘﺷﻠﯘﻕ ﺩﻩﺳﺘﯜﺭﻯ
ﻣﻪﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﯩﯔ ﺋﯚﮔﺰﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﻗﯧﭽﯩﭗ ﺋﯚﺗﺘﯜﻡ (1)
ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﯩﺘﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺧﯘﻻﺳﻪ
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﺟﯘﻣﮭﯘﺭﯨﻴﯩﺘﻰ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﻗﯩﻠﯩﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮ-ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺳﯚﺯ
1946-ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﻪﻟﻖ ﯞﻩﻛﯩﻠﻠﻪﺭ ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﯩﻴﯩﺪﺍ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﯞﻩﻛﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺳﯚﺯ-ﮬﻪﺭﯨﻜﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺋﻮﻣﯘﻣﯩﻲ ﻣﯘﻻﮬﯩﺰە
ﮔﯧﻨﯩﺮﺍﻝ ﻣﻪﮬﻤﯘﺕ ﻣﯘﮬﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﻳﺎﭘﻮﻥ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﯩﮕﻪ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﻣﻪﻛﺘﯘﺑﻰ
ئامېرىكانىڭ خىتاينى قورقۇتقان كىتابى: «شىنجاڭ قۇرۇلۇشى»
ﺳﻮﯞﯦﺖ ﺋﯩﺘﺘﯩﭙﺎﻗﻰ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺋﺎﺯﺍﺩﻟﯩﻖ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﯩﺶ-پائالىيەتلىرى
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻥ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﺋﺎﺯﺍﺩﻟﯩﻖ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﺗﺎﺗﺎﺭﻻﺭ
ﻣﻪﻧﺰﯨﻠﮕﻪ ﻳﯩﺘﻪﻟﻤﯩﮕﻪﻥ ﺳﻪﭘﻪﺭﻟﻪﺭ
ﺋﻪﺟﻨﻪﺑﯩﻴﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﻟﻮﭘﻨﯘﺭﻟﯘﻕ ﺩﻭﺳﺘﻰ-ئابدۇرېھىم
ﺑﺎﻟﺒﺎﻝ ﺗﯩﻜﻜﻪﻧﻠﻪﺭ ﻛﯩﻢ؟
ستالىننىڭ شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى رەئىسى ئەلىخان تۆرىنى «ئوغرىلاپ كېتىش» سىرى (1)
ﺗﺎﺭﯨﺨﻨﯩﯔ ﭘﺎﻳﺪﯨﺴﻰ ﯞﻩ ﻗﯩﻤﻤﯩﺘﻰ
ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﯨﻜﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪﺭ
ﺷﻪﺭﻗﯩﻲ ﺗﯜﺭﻛﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔ ﻣﯘﺳﺘﻪﻣﻠﯩﻜﯩﮕﻪ ﺋﯘﭼﺮﯨﺸﻰ ﯞﻩ ﻣﯘﺳﺘﻪﻣﻠﯩﻜﯩﭽﯩﻠﻪﺭﮔﻪ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﻛﯚﺭﻩﺷﻠﻪﺭ
ﺑﯧﻦ ﻳﻪﮬﯘﺩﺍ ﯞﻩ ﺋﯩﺒﺮﺍﻱ ﺗﯩﻠﻰ
ﻛﻮﺳﻮﯞﻭ ﻣﯘﺳﺘﻪﻗﯩﻠﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺋﯚﺯ ﺗﻪﻗﺪﯨﺮﯨﻨﻰ ﺋﯚﺯﻯ ﺑﻪﻟﮕﯩﻠﻪﺵ ﻛﯚﺯﻧﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﻧﺎﻟﯩﺰ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺸﻰ
ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺖ ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻛﯩﻤﻠﯩﻜﯩﺪﯨﻜﻰ ﺭﻭﻟﻰ
19- ۋە 20-ئەسىرنىڭ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﻳﺎﻟﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﻮﺭﻧﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺑﺎﻳﺎﻧﻼر